“Thức với biển” đã ghi lại một giai đoạn lịch sử ác liệt và hào hùng nhằm tri ân những đồng đội đã hy sinh vì sự nghiệp cao cả của dân tộc mà tác giả cũng là người trực tiếp tham gia.
Với những câu thơ giàu chất thơ “gói lại” sau những câu thơ tả thực đã dứt hẳn lối viết nghiệp dư đơn thuần kể lể, đưa tác phẩm đứng đàng hoàng về phía chuyên nghiệp.(1) Và trường ca “Thức với biển” của nhà thơ Nguyễn Đình Tâm đã giành được giải nhất trong cuộc thi thơ về đề tài Giao thông vận tải.
Vanhaiphong.com xin trích giới thiệu chương 1 và 2 của Trường ca này.
“Thức với biển” đã ghi lại một giai đoạn lịch sử ác liệt và hào hùng nhằm tri ân những đồng đội đã hy sinh vì sự nghiệp cao cả của dân tộc mà tác giả cũng là người trực tiếp tham gia.
Với những câu thơ giàu chất thơ “gói lại” sau những câu thơ tả thực đã dứt hẳn lối viết nghiệp dư đơn thuần kể lể, đưa tác phẩm đứng đàng hoàng về phía chuyên nghiệp.(1) Và trường ca “Thức với biển” của nhà thơ Nguyễn Đình Tâm đã giành được giải nhất trong cuộc thi thơ về đề tài Giao thông vận tải.
Vanhaiphong.com xin trích giới thiệu chương 1 và 2 của Trường ca này.
Nhà thơ Nguyễn Đình Tâm (Ảnh internet)
THỨC VỚI BIỂN
Tri ân và dâng tặng
– Trường Đại học Hàng hải Việt Nam
– Cán bộ, sĩ quan, thuyền viên ngành Hàng hải Việt Nam
Khi chúng con gắn chiếc mỏ neo lên mũ
là bắt đầu đối mặt với bão táp phong ba
sóng nước thì gần, chân trời thì xa
biết đời mình thuộc về miền đam mê khao khát
để cùng hát theo lời biển hát
biết thương yêu nhau hết lòng
rồi học cách sải cánh vươn vai
khi con sóng vồng lên từ ngực biển
chiếc phao duy nhất của chúng con
là niềm tin và lòng quả cảm
Cánh hải âu tới làm bạn cùng mình
Chương 1 : Mùa chiến dịch
Khúc một
Mùa đông một chín sáu tám
ta đến với nơi bắt đầu ngọn gió
nơi những con đường không có dấu chân
nơi mỗi chuyến ta qua không hằn dấu vết
sóng cùng ta âm thầm
Mật hiệu VT5
mùa chiến dịch rộn ràng mà lặng lẽ
ta ra đi không kịp về thăm mẹ
phía dưới là thủy lôi phong tỏa lạch luồng
phía trước rập rình tàu biệt kích
và máy bay quần đảo bầu trời
Những con tàu TL, VS, TK
những Giải phóng (GF) 01…03…37
đợi chờ như lửa cháy
chứa đầy hàng ghếch mũi hướng ra khơi
Bó hoa tươi ngày ấy thật hiếm hoi
ta đón nhận từ em
từ tay thủ trưởng
những bàn tay nồng ấm
nắm chặt và ôm nhau
gửi niềm tin trong từng ánh mắt
Pháo lệnh vút lên trời cao
tàu lần lượt nhổ neo
âm thầm lướt sóng
âm thầm vục sóng
cắt vĩ tuyến mà đi
lao dọc đường kinh tuyến
những bước sóng ân cần đưa tiễn
náo nức hướng chiến trường
Vừa chạm màn đêm
thủy lôi đã nổ
đuôi tàu bị hất lên
mũi vục chìm vào sóng
lại ngoi lên mà đi
vững tin và hy vọng
tàu dồi dọc rồi tàu lắc ngang
đứng không vững bám vội vào nắp máy
bàn tay bỏng rộp khét lẹt mùi da
sóng cứ dồn như rút ruột ra
nôn hết mật xanh
nôn hết mật vàng
đầu choáng
mắt hoa
quay cuồng trong sóng dữ
Hết ca, vào giấc ngủ
giấc ngủ lăn lóc
giấc ngủ chập chờn
tàu lắc quá thì nằm xuống sàn
buộc mình vào chân giường mà ngủ
con sóng tràn ướt đẫm giấc mơ
Tỉnh dậy lại thay phiên trực chiến
Băng qua thủy lôi
băng qua bãi chìm
một bữa không ăn
một ngày không ăn
xoong nồi đổ lăn xủng xoảng
ăn tạm mẩu lương khô
chỉ mong trời lâu sáng
canh ba đêm nay phải chuyển xong hàng
Những con sóng vồ vập mơn man
những con sóng nâng lên rồi quăng quật
biển sát hạch ta giữa tháng năm khốc liệt
lại cùng ta thức đợi trăng lên
Những con tàu cứ thế quay vòng
vạch bút chì nối căng hai tọa độ
là hành trình ta đến và đi
pháo địch phá mất đèn chập tiêu
thủy lôi chiếm hết luồng hết lạch
ta đi theo trí nhớ
lại dò thêm luồng mới ta đi
theo một mạch thẳng băng
theo những đường zích zắc
xuyên qua màn đêm chỉ là đôi mắt
mũi con tàu vạch sáng vệt lân tinh
Khúc hai
Tôi đi qua quê mình mà không dừng lại
Hòn Ngư mờ trong đêm
giờ này chắc mẹ còn thao thức
bên ngọn đèn dầu bằng cổ chai con cắt
bóng mẹ chập chờn trên vách nứa con đan
Mẹ ơi! Con đây mà
con không dừng lại được
biển mịt mù sóng nước
con muốn kéo hồi còi thật vang
chào quê hương mà chẳng thể
chúng con phải khẩn trương đi
phải âm thầm lặng lẽ
xin con sóng tạo nên từ tàu con
vỗ về bờ với mẹ
Ngọn hải đăng trên vách đảo chớp hoài
Chân trần đi trên cát bên em
bình yên
chân trần chạy trên cát bên em
hổn hển
chạy thật nhanh để được đến nhìn
chạy thật nhanh để cùng chiêm ngưỡng
Đại tướng của chúng ta(2)
vầng trán mênh mông
thân yêu và giản dị
Người tươi cười mà mắt ta rưng rưng
Người dặn dò ân cần như cha mẹ
nguồn năng lượng tiếp thêm sức trẻ
chiến dịch đã bắt đầu
Dưới ánh đèn dù tôi ngoái nhìn rất lâu
bàn tay Người giơ vẫy
lộng lộng phù điêu trên cát trắng Quảng Bình
Khúc ba
Không một cánh buồm
không một bóng thuyền nan
gió lặng quá
biển vắng quá
vắng đến lạnh người
cánh hải âu cũng vắng
Tọa độ chết trải dài
lẳng lặng
giữa con tàu và đất liền
bom từ trường rập rình trong ma trận
ta gửi theo thủy triều
theo sóng
từng bao gạo thả trôi
ngàn bao gạo thả trôi
trôi qua cửa tử
những bao gạo bọc trong bao chống thấm
dập dềnh trôi về phía chờ mong
Chúng tôi thích ban ngày
nhìn trời xanh mây trắng
nhìn đàn cá chuồn bay trên sóng
nhìn chim hải âu đậu kín mạn tàu
nhưng chúng tôi cần bóng đêm
tắt hết đèn, âm thầm mà chạy
ta và địch chơi trò ú tim
đêm đêm pháo địch cầm canh
để ánh sáng lóe lên
là đạn bay dồn dập
Lấp lánh sao trời thao thức những niềm vui
Nắng đã ngủ suốt đêm
nắng cứ ngủ thêm ngày
để mưa thức cùng ta
ngăn tầm nhìn máy bay
ngăn tầm nhìn tàu địch
rộn ràng mùa chiến dịch
thêm chuyến hàng bình yên
những nét hải đồ vừa được tạo nên
chưa kịp thành đường mòn
địch đã đánh hơi
mật phục
ta lại tìm những đường đi mới
sóng cùng ta náo nức đồng hành
xin các các chị, các anh đón nhận những chuyến hàng này
chuyến hàng không ký nhận
Bất chợt ta hình dung
khi bao gạo cuối cùng được vớt
dẫu không phút gặp nhau
ta vẫn nhận ra ánh mắt nụ cười
hân hoan trên từng gương mặt
những bàn chân vục trên bờ cát
những bàn tay khỏa mềm sóng biếc bờ Gianh
Biển vẫn ngời xanh biếc đó anh
sóng vẫn xao lòng vỗ
vẫn lấp lánh trăng vàng
vẫn phập phồng ngực thở
sao nỡ gọi là vùng biển chết
biển có bao giờ chết được đâu anh(3)
Chiến dịch mùa đông
chiến dịch mùa xuân
chuyến cập bến rồi chuyến không cập bến
máu có đổ, hàng vẫn vào tiền phương đúng hẹn
những người con của biển
vẫn đi về trên sóng, dưới bom rơi
Khúc bốn
Đêm nén chặt ngọn đèn hạt đỗ
mùa đông ướt đầm trên những tấm lưng
những bao gạo oằn trên vai thoăn thoắt
chuyến hàng cuối mùa chiến dịch
náo nức suốt bờ Gianh
Một trăm ba mươi ngàn
một trăm năm mươi ngàn
một trăm bảy mươi ngàn tấn lương thực thuốc men
một triệu tấn xăng dầu
năm ngàn thùng đạn
năm mươi tư xe tăng cho “Đường 9 – Nam Lào”…
em ngồi cộng niềm vui theo từng phiếu nhận hàng
niềm vui tỏa quanh ngọn đèn hạt đỗ
Tuổi áo trắng mặc màu xanh cỏ
tóc đuôi sam tung tẩy hát câu thầm
ca nước vối em đưa vẫn còn nóng ấm
ta uống rồi để khát những nguồn sông…
Chương 2: Mở luồng
Tháng năm ấy bãi bờ bốc cháy
rừng phi lao không còn lá vẫy chào
đã bật dậy những mầm xanh muống biển
cơn mưa chiều bừng tím mùa hoa
Rời con thuyền giấy thả trôi trên giọt nước hiên nhà
những đứa con của phù sa lại về với biển
với sóng điệp trùng những hoài bão đam mê
Chúng tôi mỗi người một quê
mỗi người một giọng
Chinh, Đỗ, Sơn giọng Bắc
Hào, Thiện, Điệp giọng Nam
Tôi gió Lào cát trắng
trẻ trung và cháy bỏng
từ mái trường của biển
đập cánh vào trời xanh
đậu lên từng con tàu
cưỡi trên từng lưng sóng
thảo thơm một tấm lòng
hòa thành khúc bè trầm của biển
niềm tin và hy vọng
nuôi nụ cười cho ta
Xin hát từ con tàu TK
khi chưa có phương tiện rà phá thủy lôi
khi chưa có phương tiện rà phá bom từ trường trên biển
tàu bạn, tàu ta bị chặn hết ngoài luồng
Thì ta cho tàu tăng tốc, lướt lên
Ý tưởng giản đơn
giải pháp giản đơn
phải dũng cảm và mạo hiểm
đè lên bom thù mà lướt
dù sự sống treo trên đầu sợi tóc
– ”Ai tình nguyện trận đầu?”
hàng chục cánh tay nhất loạt giơ cao
– tôi
– để tôi
– xin để tôi đi…
bạn ra đi dúi vội chứng minh thư
” Tớ có việc gì… gửi giùm về cho mẹ”
chỉ một lần, chỉ một lần như thế
câu nói thầm chùng cả bờ vai
Chúng tôi truy điệu mình ở tuổi hai lăm
bước bình thản giữa trời xanh biếc
Không ai muốn tìm đến cái chết
không ai muốn bạn mình hy sinh
chúng tôi dành nhau ra đi
nhường cho nhau phần sống
Tuổi hai mươi, hai lăm như những lõi trầm
tự thơm và tự cháy
Nhằm thẳng bom thù mà tăng tốc
nhằm thẳng bom thù mà lướt
những tiếng nổ đinh tai nhức óc
rền vang…
những cột sóng tung lên
con tàu cũng tung lên
con người rơi tự do
thịt da vập vào sắt thép
tấy sưng và bầm dập
cắn răng mà đứng dậy
mà lê vào vị trí
tăng tốc
lướt lên…
Mũ bảo hộ vỡ rồi
ta bện mũ rơm
mũ rơm đập va êm hơn mũ nhựa
đoàn thủy thủ mũ rơm
thêm chở che của lúa
lại tăng tốc lướt lên
bom từ trường lại nổ…
những tiếng nổ gầm vang
như xé tung mặt biển
con sóng đứt nửa chừng chập lại vỗ về xa…
Sau dữ dội biển lặng yên đến lạ
nhìn vào nhau không tin nổi mắt mình
bạn còn sống
và ta còn sống
lại ghì nhau thật chặt
nắm vai nhau lắc lắc
tay bạn thấm máu ta
tay ta thấm máu bạn
trên thân mình rách thịt tươm da
quệt vệt máu ngang môi
thấy vị mặn
quệt mồ hôi ngang trán
thấy vị mặn
vị của mình của biển khác gì nhau
lại ôm nhau như chẳng muốn rời ra
khi luồng đã mở
siết ghì nhau tưởng chừng nghẹt thở
nụ cười tươi theo vang tiếng còi tàu
Tàu tôi nhổ neo
tàu bạn nhổ neo
lại những ngày rà phá thủy lôi ác liệt
Khi chúng ta cưỡi lên cái chết
sự sống được hồi sinh
Ta đã ra đi tìm được chính mình
giữa tam giác quỷ
bão tố – đạn bom – và sự đớn hèn
để trở về với mẹ
mẹ nhai trầu nếp trán thảnh thơi hơn.
________
(1)- Lời giới thiệu của nhà thơ Vương Trọng về trường ca “Thức với biển”.
(2)- Đầu đông 1968 Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã vào thăm, động viên các chiến sĩ GTVT tham gia chiến dịch VT5 và quân dân tỉnh Quảng Bình tại bờ Bắc sông Gianh.
(3)- Ý thơ của Thanh Thảo “Có bao giờ đất chết đâu anh”.
N. Đ.T
(Còn nữa)
